هرمنوتیک و مفهوم آن در معماری و فلسفه
بخشی از مطالب:
نظریه و قواعد روشمند تفسیر متن را علم تأویل (به انگلیسی: Hermeneutics)
یا تأویل‌شناسی یا زَندشناسیمی‌گویند. هدف از علم تأویل، کشف پیام‌ها،
نشانه‌ها و معانی یک متن یا پدیده است. علم تأویل به مطالعه اصول تعبیر و
تفسیر متون، به‌ویژه متون ادبی و دینی و حقوقی می‌پردازد.
بطورکلی می‌توان بیان کرد که ارتباط هرمنوتیک با هنر و معماری از طریق
تأویل موشکفانه و تفسیر صورت می‌گیرد در این روش اثر هنری همچون یک متن
نگریسته می‌شود, متنی گشوده که خوانده می‌شود.
خواندن یک اثر هنری همانا درگیر شدن با آن, برخواندن نشانه‌های نهفته در آن
متن و تأویل آن نشانه‌ها است. ما عموماً متن را برای یک نوشتار به کار
می‌بریم و خواندن را خواندن کلمات آن می‌انگاریم اما خواندن متن معنایی
فراختر دارد.
خواندن این متن, همان دیدن و سفر کردن در آن است. با سفر در متن هر کس با
توجه به پیش‌فرض‌های خود, گوشه و کنار آن را می‌کاود و نشانه‌ها و مفاهیم
نهفته در آن را برای خود بازخوانی می‌کند و معناهایی بر آنها می‌نهد دیدن
معماری بازآفرینی متن است, با هر بار دیدن و سفر کردن در متن معماری,
معماری دگرگون شده و دوباره ساخته می‌شود.
تأویل متن در عرصه معماری که در اساس از حوزه زبان‌شناسی و شیوه نقد
زبان‌شناختی برخاسته است در سال‌های اخیر در عرصه‌های مختلف بصری به کار
گرفته شده است.
رومن یا کوبسن (۱۹۸۲ـ۱۸۹۴) زبان‌شناس روسی معتقد است که اثر هنری سه مفهوم
را با خود حمل می‌کند که عبارتند از, زمینه, رمزگان (کد) و تماس.
ـ زمینه به تاریخ, اجتماع, فرهنگ و موقعیتی که اثر هنری در بستر آن شکل گرفته است اشاره می‌کند و تابع زمان است.
ـ مقصود از رمزگان یا کد, نظام نشانه‌شناختی است که اثر هنری را می‌سازد و
واسطه فهم ما از آن است رمزگان در اثر معماری بیشتر به عناصر معماری همچون
در, پنجره, سقف و … اشاره دارد و از آنجا که حاصل فن‌آوری‌اند همواره تغییر
می‌کنند و تحت تأثیر تکنولوژی قرار دارند.
ـ تماس نیز به شکل و قالب اثر هنری اشاره دارد و شکل تماس متناسب با زمان
تغییر می‌کند. تماس درواقع همان کار و اثر معماری است که بصورت کالبد بنا
جلوه‌گر می‌شود.
بعنوان مثال در معماری گوتیک شکل غالب تماس کلیسا است که رمزگان آن, معرف
شیوه تفکر مسیحیت آن دوره و توجه به اوج, آسمان و جهت محراب در قالب
رمزگانی چون ستونهای مرتفع و شیشه‌های ملون است.
از این منظر معماری را نیز می‌توان به مثابه یک متن خواند. کلمه‌های این
متن احجام, بافت‌ها, خطوط و عناصر معماری است که با هم ترکیب می‌شوند و اثر
معماری را می‌سازند. گونه‌های ترکیب, معرف سبک‌ها و شیوه‌ها هستند.
