پاورپوینت بررسی شهر و شهرنشینی پس از پیروزی اسلام
۲-۱ شهر و شهرنشینی پس از پیروزی اسلام
بخشی از مطالب:
نخستین شهرهایی که پس از اسلام احداث شدند اردوگاه هایی بود که برای
استقرار سپاهیان مسلمان و مهاجرین تاسیس شده بود کوفه و بصره از این شهرها
بود که در دهه دوم هجری ساخته شدند تعدادی از این شهرها در کنار شهر های
قدیمی قلاغ-نقاط استراتژیک و یا در جوار اماکن متبرکه در راستای اهداف
اسلامی بنا شد از دیگر شهرهای نو بنیاد بغداد که مرکز روحانی و سیاسی خلفای
عباسی بود و سامره و دسته دیگر شهرهای جدید دوره اسلامی شهرهایی بودند که
مردم در کنار شهادت گاه ها مزار امامان بنا می کردند
خاورمیانه می تواند مدعی طولانی ترین تاریخ تکامل مستمر در شهر و شهر نشینی
باشد، لیکن قدمت مجموعه عواملی که بر زندگی شهری این ناحیه تاثیر پایدار
داشته است از دوره اسلامی یعنی از زمان فتوحات اعراب در قرن هفتم میلادی
فراتر نمی رود . اعراب درست در آن زمان که شهرگرائی متعاقب سرنگونی
امپراتوری روم غربی ، عصر مشهور به قرون تاریک را از سر میگذراند، سرگرم
احداث شهرهای جدید و بازسازی شهرهای رومی قدیم در مصر و کشورهای واقع در
کرانه شرقی مدیترانه و شهرهای ساسانی بودند.
جهان بینی اسلامی برای تحقق آرمان هایش به شهر احتیاج دارد و این امر در
تغییر و تحول و توسعه آن موثر واقع می شود . در این مفهوم بعد از ظهور
اسلام از زندگی سیاسی دولت شهرهای یونانی و رومی در آن خبری نیست ،
امتیازات طبقاتی دوران ساسانی به هم ریخته و مهمتر اینکه شهرهای اسلامی
نسبت به منطقه پیرامونش امتیازات خاصی را دارا نیست . پاشیده شدن قدرت
سیاسی شهر و بدنبال آن فروریختن سلسله مراتب اجتماعی منجر به فرو ریختن
دیواره های شارستان و بالاخره پیوند شهر با منطقه پیرامونش میگردد. چه
قوانین اسلامی از امتیازات استثنائی بدور هستند و بدین قرار تفاوتی بین شهر
و ده قائل نمی گردد. شهروند شهرهای دوره اسلامی فرمانبردار احکام اسلامی ،
امام ، خلیفه یا نمایندگان او هستند . بنابراین شهرداری زندگی شهری مستقل و
خاص خود نیست . این امر نخستین تفاوت میان شهر دوره اسلامی با شهرهای قبل
از خود می باشد.
در این مفهوم بعد از ظهور اسلام از زندگی سیاسی دولت شهرهای یونانی و رومی
در آن خبری نیست ، امتیازات طبقاتی دوران ساسانی به هم ریخته و مهمتر اینکه
شهرهای اسلامی نسبت به منطقه پیرامونش امتیازات خاصی را دارا نیست .
پاشیده شدن قدرت سیاسی شهر و بدنبال آن فروریختن سلسله مراتب اجتماعی منجر
به فرو ریختن دیواره های شارستان و بالاخره پیوند شهر با منطقه پیرامونش
میگردد. چه قوانین اسلامی از امتیازات استثنائی بدور هستند و بدین قرار
تفاوتی بین شهر و ده قائل نمی گردد. شهروند شهرهای دوره اسلامی فرمانبردار
احکام اسلامی ، امام ، خلیفه یا نمایندگان او هستند . بنابراین شهرداری
زندگی شهری مستقل و خاص خود نیست . این امر نخستین تفاوت میان شهر دوره
اسلامی با شهرهای قبل از خود می باشد.
۱-۲-۱ شهر های قدیمی
که به تبع اسلام و تغییر در ساختار اجتماعی رنگ و بوی اسلامی به خود گرفتند
و از تحول و دگرگونی و گسترش طبیعی و خودجوش برخوردار شدند و یا تغییر در
ساختار کالبدی شکل تازه ای به خود گرفتند . ورود دین اسلام و فرو ریختن
سلسله مراتب اجتماعی ، این شهرهای قدیمی را نظمی مجدد داد و منطبق با فلسفه
دین اسلام زندگی مذهبی آنها را شکل تازه ای بخشید.
آتشکده ها ویران و بجای آن مساجد جامع بنا گردید، کهندژ ویران و دیواره های
آن به انضمام دیواره های شارستان فرو ریخت و باعث آبادان شدن حومه یا به
اصطلاح جدید (ربض) گردید . سایر ارکان شهر دگرگون شده و بازار با نظمی تازه
و با اصول و روابطی نو شروع به فعالیت نمود.
