بخشی از مطلب
هدف کلی طراحی شهری: نظام دهی ظاهری و واقعی به محیط زیست انسان است.
رسیدن به هدف فوق مستلزم اتخاذ یک سلسله تصمیمات و انجام یک سلسله عملیات
خاصی است که در اینجا آنها را به عنوان عوامل مربوط به " رویه = procedure"
در طراحی شهری می نامیم. از طرف دیگر شکل و عملکرد به عنوان عوامل مربوط
به " محتوی = substance " در طراحی شهری می نامیم.
شیروانی 6 زمینه درا اجزای تشکیل دهنده طراحی شهری معرفی کرده است: کاربری
زمین، شکل و توده بنا، حمل و نقل و پارکینگ، فضای باز، پیاده روها و فعالیت
های شهری.
می توان اجزای تشکیل دهنده طراحی شهری را به گونه ای که اجزای مربوط به
فرآیند طراحی و حاصل آن را دربرگیرد که بر روی هم دانش طراحی شهری را تشکیل
می دهند،به صورت زیر بیان کرد:
I. بخشی از طراحی شهری را عوامل ظاهری تشکیل می دهد که با شکل شهر،محیط
کالبدی و رابطه ی بین انسان و محیط ارتباط پیدا میکند. این عامل طبق تعریف
طراحی شهری که در پیش داده شده بیش از هرچیز دیگر مورد نظر و توجه طراحی
شهری است.
II. بخش دیگر که به عوامل عملکردی طراحی شهری مربوط می شود با فعالیت
های شهری که محتوی و شکل دهنده محیط کالبدی هستند که مربوط به عوامل ظاهری
شهر بوده و معمولا هنری و ذهنی می باشند.
III. روشهایی هستندکه به عوامل عملکردی مربوط می شوند و اساسا علمی و منطقی می باشند
*موارد یک و دو مربوط به نتیجه و محصول کار طراحی شهری بوده ولی موارد سه و چهار به فرایند آن اختصاص دارد.
شکل شهر
شکل شهر که رکن اصلی شهری بحساب می آید در حقیقت ظرفی است که امکان می دهد فعالیت های شهری در آن به وقوع بپیوندد.
اهمیت شکل شهر به خاطر عملکرد هایی است که می تواند برای ساکنین یک شهر
انجام دهد.برای مثل یک خیابان که مهمترین جز شکل شهر است نام برد که نقش
های متعددی بر را بر عهده دارد.مثل عبورو مرور وسایل نقلیه ,عبور عابرین
پیاده ,مهمترین محل های عمومی یک شهر ,مکانی برای یک فعالیت های اقتصادی
واجتماعی ,تشکیل ساخت و استخوان بندی شهر و.....
شکل شهر ممکن است عملکرد های متعدد دیگری نیز داشته باشد :مثل ایجاد تصور
ذهنی از شهر در مردم ,ایجاد حس جهت یابی در شهر ,بالا بردن راندمان و
کارایی شهر,ایجاد حس ایمنی ,امنیت و شادی در مردم و تحت تاثیر قرار دادن
سایر عوامل اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی شهر .
مشکل اصلی که در شناخت و بررسی شکل شهر وجود دارد,فقدان یک رابطه مستقیم تعیین کننده بین فرم و عملکردهای شهری است .
تئوری عمومی شکل شهرکه البته هنوز به وجود نیامده باید رابطه و برخورد بین
شکل شهر ورفتار انسانی را مورد مطالعه قرار دهد.بدین معنی که بررسی کند که
چگونه شهر تحت تاثیر عوامل مختلف اجتماعی و اقتصادی وسیاسی شکل گرفته و
چگونه عوامل مذکور بریکدیگر اثر گذاشته وبطور مداوم تبدیل و تغییراتی را در
یکدیگر ایجاد می کند.
تئوری ها و روش هایی که می توانند در تکامل و تدوین تئوری شکل شهر بطور
موثری کمک نمایند عبارت اند از تئوری ارتباطات ,تئوری اطلاعات ,سیبرنتیک
شهری ,فرآیند های ادراکی و بصری و مدلها و مفاهیم ریاضی.
فعالیت های شهری
در بطن ساخت کالبدی یک شهر که از ساختمان ها ,خیابان هاو سیستم های تجهیزات
و تسهیلات و..تشکیل می شود,الگوهای گوناگون اقتصادی و اجتماعی و سیاسی
نهفته است که مردم شهر از طریق آنها فعالیت های روزانه خود را سازمان
بخشیده و به انجام می رسانند.اگر این غعالیت هارا بطور شبکه های منظم
سازمان داده شده رفتار گروهی افراد دسته بندی نموده و رویهم بریزیم ,یک
الگوی منظم از زندگی شهری بدست خواهد آمد.
منظور از فعالیت های شهری نه تنها فعالیت های گوناگونی است که در زندگی هر
شهر اتفاق می افتد,بلکه توزیع آن فعالیت هادر فضا رانیز دربرمی گیرد.
یکی از تقسیم بندی های بسیار متداول برای نظام فعالیت های شهری حاوی تقسیمات زیر است:
نظامهای انسانی ,نظامهای اقتصادی ونظامهای نهادی ,البته هریک از نظامهای
فوق تاریخچه ای از طرز تفکرات و اندیشه های خاص خود را تدوین و تکمیل نموده
است.
روش های طراحی شهری
روش های ذهنی و هنری
تاکنون رسم بر این بوده است که روش های هنری و ذهنی برای تجزیه و تحلیل
,شناخت و بررسی شکل شهر و دیگر اجزا آنو روشهای علمی در مورد عملکردها و
فعالیت های شهری بکارگرفته شوند.
انسان در نظام بخشیدن به محیط ,همانند سایرامور زندگی خویش به استفاده از
هنر نیاز دارد .تادر توصیف زندگی ,بیان معانی و توضیح ارتباط بین زندگی
خود و دنیای خارج اورا یاری دهد.
روش های علمی
رکن چهارم دانش طراحی شهری را روشهای منطقی و علمی تشکیل می دهدکه عمدتا در
تجزیه و تحلیل وترکیب و عوامل عملکردی(فعالیت های)طراحی شهری مثل نظامهای
اقتصادی,اجتماعی و فنی قابل استفاده می باشند.
امروزه مسائل عمده ی و اصلی محیط شهری اغلب از نوع اقتصادی و اجتماعی
هستند. به این ترتیب که از یک طرف تولید و توزیع و مطرف کالاها و خدمات و
از طرف دیگر عدالت اقتصادی و اجتماعی در تمام سطوح جامعه مطرح می باشند. دو
هدف کارائی و اقتصادی بودن به حق عوامل اصلی تمام امور زندگی شهری را
تشکیل می دهد.
طراحی شهری بالاجبار به حوزه طرز تفکر و روشهای علمی و تحلیلی کشیده شده
است. فلسفه، دانش و روشهای متداول طراحی شهری دیگر برای حل و فصل مسائل
پیچیده محیط شهری امروز کافی نبودند. براین اساس بود که نیاز به یک فرآیند
سیستماتیک در طراحی شهری احساس شده که بتواند جانشین روشهای قدیمی و
غیرمفید طراحی بشود.
استفاده از روشهای علمی در طراحی شهری به عنوان یک روش تحقیق، مبین و معرف
منطقی بودن و درستی فرآیند و اعتبار و ارزش نتیجه کار طراحی است.
هدف این روش علمی به طور کلی بازشناسی تشریح، پیش بینی،تایید، ترکیب، تلخیص
و راه حل یابی برای مسائل است. این عملیات همه به پیدا کردن مطلوب ترین
راه برای حصول به یک هدف خاص کمک می کند.
یک فرآیند علمی ممکن است یکی از هدف های حداکثریابی، حداقل یابی و با بهینه یابی را دنبال می کند.
روش های علمی به عنوان یکی از ارکان دانش طراحی شهری تنها در مورد آن دسته
از مسائل طراحی شهری قابل اعمال است که ماهیت کمی داشته و طبیعتا بتوان
آنها را بطور سیستماتیک تحلیلی و منطقی بررسی نمود.
و....
